Άρθρο της Δρ. Ελένη Μπόρση, Ιατρός – Διατροφολόγος στις Αχαρνές – Το ανοσοποιητικό σύστημα, οι φλεγμονές και η εντερική υγεία
Μια σειρά ανοσοκυττάρων ζει μέσα στον ιστό που επενδύει τα έντερα, παρακολουθώντας συνεχώς το εντερικό περιβάλλον και είναι έτοιμα να αναλάβουν δράση αν είναι απαραίτητο.
Αυτά τα κύτταρα ονομάζονται βλεννογονικό ανοσοποιητικό σύστημα και η δουλειά τους είναι να προστατεύουν από τα κακά βακτήρια, των οποίων η αποστολή είναι να διεισδύσουν στα δικά μας έντερα και να προκαλούν λοιμώξεις.
Το ανοσοποιητικό σύστημα του βλεννογόνου είναι ένα υποσύστημα του ανοσοποιητικού συστήματος που παρακολουθεί τις αλληλεπιδράσεις με μικρόβια κατά μήκος των επιφανειών του σώματος που είναι ευάλωτα στην έκθεση σε παθογόνα.
Αυτό το “τμήμα” του ανοσοποιητικού συστήματος προστατεύει τους ιστούς μέσα στους πνεύμονες, μύτη, μάτια, στόμα, λαιμός και έντερα, που στην πραγματικότητα είναι όλοι ιστοί που έχουν αλληλεπιδράσεις καθημερινά με το εξωτερικό περιβάλλον.
Το ανοσοποιητικό σύστημα του βλεννογόνου είναι συνεχώς σε επιφυλακή για μολυσματικά μικρόβια που προσπαθούν να εισέλθουν στο σώμα. Στο έντερο, το καθήκον του είναι διπλό: να προστατεύει από το περιστασιακά προσλαμβανόμενο παθογόνο και να επικοινωνεί καθημερινά με τους μόνιμους μικροοργανισμούς (εντερική μικρό χλωρίδα).
Το ανοσοποιητικό σύστημα του βλεννογόνου χωρίζεται σε δύο “ομάδες”: μια ομάδα που αντιδρά επιθετικά σε μια απειλή (προ φλεγμονώδη δράση) και σε μια άλλη ομάδα που μειώνει την επιθετική απάντηση μόλις υποχωρήσει η απειλή (δράση αντιφλεγμονώδη). Η επαρκής απόκριση στην παρουσία μικροοργανισμών περιλαμβάνει μια συνεχής εξισορρόπηση μεταξύ αυτών των δύο ομάδων, όπως ακριβώς συμβαίνει με μια τραμπάλα που ισορροπεί όταν τοποθετείται το ίδιο βάρος και στις δύο πλευρές.
Όταν η αιώρηση είναι τέλεια ισορροπημένη, επιτυγχάνεται ανοσολογική αρμονία.
Το ανοσοποιητικό σύστημα της βλεννογόνου μεμβράνης αποκλείει τα μικρόβια να εισβάλλουν στον τοίχο του εντέρου, αλλά επίσης αποτρέπει την υπερβολική φλεγμονή του εντερικού τοιχώματος. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα μικρόβια του εντέρου και ο ανθρώπινος εντερικός ιστός ζουν με ηρεμία.
Ωστόσο, εάν η προ φλεγμονώδης ομάδα (ας πούμε η δεξιά πλευρά της τραμπάλας) υπερτερεί αριθμητικά και υπερτερεί της αντιφλεγμονώδους ομάδας (αριστερή πλευρά της τραμπάλας), το ανοσοποιητικό σημείο θα είναι ανισόρροπο, θα υπάρξει μια φλεγμονή που από οξεία (προσωρινή) θα γίνει χρόνια, και αυτό θα είναι η αρχή μελλοντικών ασθενειών. Δυστυχώς μόλις η κούνια είναι εκτός ισορροπίας, μπορεί να είναι δύσκολο να την ισορροπήσετε ξανά.
Η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα είναι δύο κατηγορίες φλεγμονώδους νόσου του εντέρου (IBD) στις οποίες οι ασθενείς υποφέρουν από φλεγμονή στο γαστρεντερικό σωλήνα. Αν και οι αιτιολογικοί παράγοντες της IBD εξακολουθούν να είναι ελάχιστα κατανοητοί, είναι σαφές ότι είναι τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση αυτών των ασθενειών.
Επιπόλαια, φαίνεται ότι ο δυτικός τρόπος ζωής έχει ανισορροπήσει τη σχέση μεταξύ αντιφλεγμονώδων και προφλεγμονώδων ομάδων (υπέρ των προ φλεγμονωδών ομάδων), θέτοντας σε κίνδυνο τη λεπτή πράξη επανεξισορρόπησης που κάνει να συνυπάρχουν ειρηνικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα με τη μικροχλωρίδα μας.
Η εντερική επένδυση (εντερικός φραγμός) προστατεύεται από μια κολλώδη ασπίδα βλέννας, ένα φυσικό φράγμα που εμποδίζει τα εντερικά μικρόβια να περιπλανηθούν πολύ μακριά κοντά στον ανθρώπινο ιστό. Αυτό το στρώμα γλοιώδους ουσίας όχι μόνο κρατά τη μικροχλωρίδα σε ασφαλή απόσταση, αλλά χρησιμεύει επίσης ως πλούσια πηγή υδατανθράκων.
Ούτως ώστε ορισμένα βακτήρια εντός της μικροχλωρίδας μπορούν να φάνε. Παράγοντας αυτή την ουσία πλούσια σε υδατάνθρακες, το έντερο παρέχει τροφή για να βοηθήσει στη διατήρηση ορισμένων ευεργετικών μελών της μικροβιακής κοινότητας. Αυτοί οι μικροοργανισμοί, με τη σειρά τους, ευχαριστούν βοηθώντας στην άμυνα του εντέρου από την εισβολή παθογόνων βακτηρίων και στη διατήρηση της ισορροπίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έτσι, τα εντερικά βακτήρια λειτουργούν ως η πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια στους εισβολείς, παρέχοντας τόσο φυσικό όσο και βιοχημικό φραγμό στην είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών. Επίσης το μικροβίωμα κάνει πολύ περισσότερα από το να χρησιμεύει ως πρόσθετο εμπόδιο στα παθογόνα: ρυθμίζει επίσης την έκταση και τη διάρκεια της απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως ακριβώς ο κουκλοπαίκτης ελέγχει τις χορδές της μαριονέτας του.
Όταν τρώμε ένα κακοψημένο χάμπουργκερ, μπορεί να καταναλώσουμε E. coli, ένα παθογόνο. Αυτό θα μπει στο γαστρεντερικό μας σωλήνα και θα πιστέψει ότι μπορεί να περάσει εύκολα και γρήγορα το εντερικό μας τοίχωμα, εισχωρώντας έτσι στην κυκλοφορία και δημιουργώντας τη μόλυνση. Αλλά ενώ αυτός ο παθογόνος παράγοντας προσπαθεί να διεισδύσει στις εσωτερικές επιφάνειες του σώματός μας, για να πετύχει τον στόχο πρέπει πρώτα να πολεμήσει με τη μικροχλωρίδα μας.
Δρ. Ελένη Μπόρση, Ιατρός – Διατροφολόγος στις Αχαρνές